TP HCM muốn làm dự án BOT trên đường hiện hữu

Vietstock - TP HCM muốn làm dự án BOT trên đường hiện hữu

Sau nhiều năm ngưng, thành phố muốn áp dụng trở lại hình thức BOT để huy động mọi nguồn lực nâng cấp, mở rộng các quốc lộ, đường kết nối liên vùng.

Những ngày trước và sau Tết, dòng xe dày đặc trên quốc lộ 13, đoạn qua TP Thủ Đức - cửa ngõ đông bắc TP HCM. Khoảng một km từ ngã tư Bình Triệu ngược về cầu Ông Dầu, ôtô, xe máy phủ kín mặt đường, chậm chạp di chuyển. "Không chỉ dịp lễ, Tết mà ngày thường, tuyến đường này ùn tắc triền miên, nhất là các vị trí 'thắt cổ chai' như cầu Đúc Nhỏ, Ông Dầu, ngã tư Bình Triệu", tài xế Văn Thắng, 40 tuổi, ở TP Thủ Đức, nói.

Quốc lộ 13 dài hơn 140 km, là trục huyết mạch liên kết TP HCM qua Bình Dương, Bình Phước. Trong khi ở Bình Dương, cung đường này đang được mở rộng lên 8 làn xe thì ở địa phận TP HCM nhỏ hẹp chỉ 6 làn, đi qua dân cư đông, nối vào bến xe Miền Đông cùng khu vực nội đô, nên thường xuyên ùn tắc.

Trước đây, quốc lộ 13 từ cầu Bình Triệu đến ngã tư Bình Phước dài 5 km, là một thành phần của dự án cầu đường Bình Triệu 2, hình thành từ hơn 20 năm trước theo hình thức BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao). Tuy nhiên, khi đoạn quốc lộ này bắt đầu tìm nguồn vốn để triển khai, năm 2017 Nghị quyết 437 của Quốc hội yêu cầu dừng hợp đồng BOT trên đường hiện hữu. Hình thức đầu tư này chỉ thức hiện ở công trình mới để đảm bảo quyền lựa chọn của người dân.

Do cách thức BOT không thể thực hiện, 4 năm trước Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP HCM đề xuất mở rộng quốc lộ 13, đoạn từ cầu Bình Triệu đến ngã tư Bình Phước, tổng vốn gần 10.000 tỷ đồng từ ngân sách. Thành phố xoay sở tìm cách cân đối vốn làm dự án, nhưng đến nay vẫn chưa thể triển khai do ngân sách hạn hẹp.

Tương tự, quốc lộ 1 ở cửa ngõ phía Tây TP HCM nhiều năm nay đang là trở ngại lớn với nhu cầu kết nối giao thông, kinh tế giữa thành phố và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đoạn quốc lộ tại khu vực này hiện rộng 19 m, 6 làn xe, thường xuyên ùn tắc các dịp lễ, Tết khi dòng người dồn dập đổ về các tỉnh miền Tây rồi quay trở lại TP HCM sau kỳ nghỉ.

Do nhỏ hẹp, mặt đường tại đây chưa được lắp dải phân cách ngăn làn ôtô và xe máy, nên ngoài ùn tắc còn dễ xảy ra tai nạn. Trước đó, Sở Giao thông Vận tải TP HCM đánh giá việc mở rộng đoạn quốc lộ trên đã rất cấp bách và nhiều lần đề xuất ưu tiên ngân sách sớm triển khai, song nhiều năm chưa thể xây dựng.

Vì vậy tại công văn vừa gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư liên quan hoàn thiện cơ chế đặc thù ở dự thảo thay thế Nghị quyết 54, Sở Giao thông Vận tải đề xuất được áp dụng trở lại hợp đồng BOT với dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng đường hiện hữu, thay vì chỉ những công trình mới. Nếu được chấp thuận, ngành giao thông thành phố sẽ tập trung làm trước một số dự án mở rộng quốc lộ, đường kết nối liên vùng để khơi thông các cửa ngõ.

Trong đó, quốc lộ 13 đoạn qua địa phận TP Thủ Đức dự kiến mở từ 19 m lên 40-60 m, kinh phí ước tính gần 12.200 tỷ. Quốc lộ 1 đoạn từ An Lạc đến ranh tỉnh Long An, cũng được mở rộng từ 19 m lên 52 m, tổng vốn gần 12.900 tỷ đồng. Tại cửa ngõ phía Tây Bắc, quốc lộ 22 từ ngã tư An Sương đến Vành đai 3 sẽ mở lên gần 40 m, xây hai cầu vượt, kinh phí khoảng 1.200 tỷ đồng.

Ngoài ba tuyến quốc lộ trên, Sở Giao thông Vận tải đề xuất xem xét áp dụng hình thức BOT tại các dự án khác như: xây hoàn chỉnh và kéo dài trục Đông - Tây về phía Nam, nối ra Vành đai 3 (dài 9,7 km, tổng vốn 13.837 tỷ đồng); trục Bắc - Nam (đường Âu Cơ - Khu công nghiệp Hiệp Phước) dài gần 27 km, mở rộng lên 40-60 m, tổng vốn 54.200 tỷ; đường song song quốc lộ 50, dài 5,8 km, rộng 40 m, kinh phí dự kiến hơn 3.800 tỷ đồng.

Ông Trần Chí Trung, Trưởng phòng Kế hoạch và Đầu tư (Sở Giao thông Vận tải), nói đề xuất trên đưa ra trong bối cảnh nhiều trục đường chính, khu vực cửa ngõ và các tuyến quốc lộ qua địa bàn chậm mở rộng theo quy hoạch vì thiếu vốn. Điều này khiến ùn tắc thường xuyên xảy ra, kìm hãm nhu cầu kết nối giao thông, kinh tế giữa TP HCM và khu vực lân cận.

"Trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, lĩnh vực giao thông ở thành phố được bố trí hơn 52.700 tỷ đồng. Mức này dù được ưu tiên, song đáp ứng chưa đến 20% nhu cầu vốn, dẫn đến rất khó triển khai các dự án trên", ông nói và cho rằng việc áp dụng hình thức BOT tại các công trình mở rộng, nâng cấp đường hiện hữu sẽ góp phần tăng khả năng huy động vốn, đáp ứng nhu cầu đầu tư, giảm gánh nặng cho ngân sách.

Đại diện Sở Giao thông Vận tải cũng cho biết cơ chế trên được đề xuất thí điểm trước ở TP HCM. Nếu triển khai hiệu quả sẽ là mô hình để tính toán nhân rộng, cũng như làm cơ sở cho việc cập nhật, điều chỉnh ở Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Thực tế, các hình thức BOT hoặc BT (xây dựng - chuyển giao) trước đây áp dụng đầu tiên ở TP HCM, sau đó nhân rộng ra cả nước khi nhiều công trình đêm lại hiệu quả.

Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Dương Như Hùng (Đại học Bách khoa TP HCM), nói hệ thống giao thông ở thành phố được quy hoạch đủ các loại hình, song việc triển khai quá chậm. Yêu cầu phát triển ngày càng lớn nhưng ngân sách hạn hẹp, địa phương lại thiếu cơ chế thu hút thêm nguồn lực, ảnh hưởng lớn tiến độ các dự án. Vì vậy hình thức BOT khi được áp dụng ở các dự án nâng cấp, mở rộng đường giúp thành phố thêm cơ hội phát triển.

Chuyên gia cũng cho rằng BOT là hình thức quan trọng thu hút vốn tư nhân đầu tư hạ tầng giao thông. Tuy nhiên, quá trình triển khai ở một số dự án phát sinh các bất cập, tiêu cực, nên các quy định thời gian qua được siết lại để tránh gây hệ luỵ. "Việc áp dụng loại hợp đồng này ở các công trình hiện hữu cần có giải pháp quản lý chặt từ pháp lý đến lúc thực hiện, kiểm tra, giám sát để đảm bảo hiệu quả đầu tư cũng như hài hoà lợi ích của người dân, doanh nghiệp làm dự án và ngân sách nhà nước", ông Hùng nói.

TP HCM đã triển khai 7 dự án BOT, gồm cầu đường Bình Triệu 2 (giai đoạn một) đã kết thúc thu phí hoàn vốn. Ba dự án khác đang thu phí, gồm BOT An Sương - An Lạc, cầu Phú Mỹ, mở rộng xa lộ Hà Nội và quốc lộ 1. Một dự án sắp thu phí là đường nối tuyến Nguyễn Duy Trinh vào Khu công nghiệp Phú Hữu. Hai dự án đang làm thủ tục dừng hợp đồng, gồm: đường nối Võ Văn Kiệt đến cao tốc TP HCM - Trung Lương và cầu đường Bình Triệu 2 (giai đoạn hai).

Gia Minh