Mục tiêu thông thường của những nhà sáng lập công ty khởi nghiệp là niêm yết doanh nghiệp trên sàn chứng khoán, hoặc có thương vụ bán mình béo bở cho một công ty lớn hơn. Ví dụ điển hình là thoả thuận Adobe mua lại công ty thiết kế phần mềm Figma trị giá 20 tỷ USD công bố tháng 9/2022. Thương vụ đang chờ được chấp thuận này đã giúp giá trị của Figma tăng gấp đôi so với vòng gọi vốn cuối cùng. Nhờ vậy, những nhà đầu tư sớm vào startup này đã bỏ túi một khoản tiền khổng lồ. Riêng người sáng lập Figma, Dylan Field, dự kiến kiếm được 2 tỷ USD.

Dù vậy, nhìn chung các startup không thực sự kiếm được nhiều tiền trong 2022. Theo PitchBook Data, tổng giá trị thương vụ mua lại startup trong 3 quý đầu năm 2022 chỉ đạt 81,7 tỷ USD, giảm 40,7% so với mức 137,8 tỷ USD của cùng kỳ 2021. Bên cạnh đó, không có công ty khởi nghiệp công nghệ nào được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm lên sàn trong năm ngoái.

Giới đầu tư đang dự đoán một loạt thương vụ mua lại diễn ra trong năm nay. Ryan Nolan, CEO Goldman Sachs Group cho biết, thị trường sẽ chứng kiến sự quay trở lại của các thương vụ startup bán mình, điều mà phần lớn không diễn ra trong 2022. Nolan nhìn nhận, việc thiếu các giao dịch phần lớn là do sự mất kết nối giữa người mua - muốn tìm kiếm những món hời, và người bán - kỳ vọng một mức giá cao khi thị trường bùng nổ. "Chúng tôi hy vọng khoảng cách này sẽ thu hẹp trong 2023", ông nói. Tuy nhiên, các startup sẽ không được may mắn như Figma.

Trước 2022, các công ty khởi nghiệp đã tận hưởng việc kiếm tiền dễ dàng trong một thời gian dài bất thường và nhiều nhà sáng lập đã rủng rỉnh để không phải đưa ra những quyết định khó khăn. Sau đó, các nhà đầu tư bắt đầu ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn hơn là tăng trưởng nhanh, làm giảm tiềm năng IPO và khiến giới đầu tư mạo hiểm điều chỉnh cho phù hợp. Điều này cũng khiến cho việc huy động vốn trở nên khó khăn hơn.

Một cuộc khảo sát gần đây với 450 nhà sáng lập startup đang ở giai đoạn đầu tại Mỹ và châu Âu cho thấy, khoảng 80% startup không đủ tiền mặt để vượt qua khó khăn một năm tới. Các nhà đầu tư bỏ tiền vào các công ty ở giai đoạn cuối như Klarna, ServiceTitan và Snyk vào năm 2022 đã định giá họ ở mức thấp hơn so với các vòng gọi vốn trước đó.

Số liệu mới nhất của CB Insights cho thấy, hơn 1.200 công ty công nghệ tư nhân có giá trị trên 1 tỷ USD. Sự không chắc chắn trong cách định giá các công ty này đang khiến họ khó huy động vốn nếu không chấp nhận mức định giá thấp hơn. Michael Brown, chuyên gia tại Fenwick & West LLP, nhìn nhận nhiều startup có thể phải bán mình với mức giá thấp hơn kỳ vọng. "Các công ty này dần nhận ra mức định giá trong vòng gọi vốn tư nhân gần nhất của họ không còn là một tiêu chuẩn hợp lệ", ông nói.

Một số công ty khác có thể cố gắng vượt qua khó khăn cho đến khi thị trường được cải thiện. Các nhà đầu tư mạo hiểm đã nói với các startup hãy kiên nhẫn, rằng họ thường không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận các điều khoản kém thuận lợi hơn.

Đức Minh (theo Bloomberg)